Page 63 - Ponad słowami kl.1

117
ĆWICZENIE UMIEJĘTNOŚCI

7. Przeczytaj uważnie podany fragment tekstu Dariusza Pawelca. r
Zresztą bez względu na definicję, do jakiej sięgamy, i tak każda prowadzi do [...] „Trenów” Jana
Kochanowskiego. Pojawiające się w kolejnych epokach świadectwa odbioru tego właśnie
dzieła [...] wyznaczają dla [...] poetyki historycznej aktualny stan „świadomości gatunkowej”.
Dariusz Pawelec, Od kołysanki do trenów. Z hermeneutyki form poetyckich, Katowice 2006
Czy zgadzasz się z poglądem sformułowanym przez Dariusza Pawelca? Uzasadnij swoje
stanowisko, odwołując się do Trenów Jana Kochanowskiego.
• Dlaczego Dariusz Pawelec stwierdza, że to Treny Kochanowskiego mogą stanowić podstawę
definicji gatunku? Jakie cechy znanych Ci trenów renesansowego poety o tym świadczą?

8. Przeczytaj podany fragment tekstu. r
W Leśmianowskiej filozofii twórczości istnieje ścisła odpowiedniość struktury języka i struk-
tury świata [...]. Jeszcze ściślejsza wzajemna odpowiedniość i współzależność istnieje po-
między sferą filozoficznych założeń dotyczących natury realności a sferą środków języka
poetyckiego, które mają tę naturę uchwycić i przekazać – rysuje się ona u Leśmiana na
terenie słowotwórstwa, składni i frazeologii. W jego twórczości występują liczne neologizmy,
archaizmy, a także związki z folklorem (na poziomie słownictwa, składni i układów wersyfika-
cyjnych), które wzbogacają język i świat poetycki, czyniąc go niepowtarzalnym [...].
https://culture.pl/pl/tworca/boleslaw-lesmian [dostęp: 23.04.2019]
Wypisz do zeszytu przykłady różnych zabiegów językowych, którymi Bolesław Leśmian po-
służył się w wierszu Ubóstwo. Wyjaśnij, jaki związek ma ich użycie z kreowanym w utworze
światem zmysłowym i pozazmysłowym.

krytyczne czytanie tekstu

Zestaw 1

Przeczytaj tekst i wykonaj zamieszczone pod nim zadania.

Adam Karpiński
W labiryncie fraszek
Fraszki Kochanowskiego, na pozór najbardziej oczywiste z jego utworów [...], najbardziej
oswojone w czytelniczej percepcji, są [...] królestwem skomplikowanej, nieraz przewrotnej
autorskiej gry z czytelnikiem. Są labiryntem, jak twierdzi jeden ze współczesnych badaczy,
wskazując między innymi na deklarację samego poety, który zapowiadał, że kto by we Frasz-
kach chciał odkryć jego tajemnice, ten „się w dziwny labirynt i błąd wda” (III 29, Do fraszek). [...]
W najnowszych badaniach wskazuje się na wpisany w kompozycję Fraszek przekaz
1
swoiście ezoteryczny , zaszyfrowany i przez to adresowany bądź to do bardzo nielicznych
odbiorców, bądź też jedynie – do samego poety lub nawet do partnerującego mu w tym
zbiorze Boga-Wiecznej Myśli. Jednym z tropów interpretacyjnych byłaby tu liczba i ustalo-
na przez Kochanowskiego kolejność poszczególnych fraszek. Jeśli za pierwszy utwór uzna
się nieliczbowany dystych z karty tytułowej „Fraszki tym księgom dzieją…”, to okazuje się,
2
że co 108 tekstów powtarza się fraszka zatytułowana Na lipę (II, 6; III, 6). Ten układ miałby
być kluczem do owego labiryntu, o którym pisał poeta w cytowanym tekście Do fraszek
(III, 29). Gdyby wedle reguł izopseficznych przyporządkować kolejnym literom alfabetu
3